چیزهائی که همه می دانیم: عقل و خرد چیزهای خوبی هستند، در تصمیم گیری باید تابع عقل و منطق بود، منافع و مضرات هر گزینه را باید درنظر گرفت، و ......
ولی وقت هائی هست که دیگر نمی شود منطقی تصمیم گرفت، از جمله وقتی که اصولن نمی توان تصمیم گرفت. یعنی به دلیل مجموعه تصمیم های گرفته شده در گذشته، موقعیتی پیش آمده است که دیگر هیچ کدام از گزینه ها، حداقلی از فایده را هم در برنخواهد داشت. در اینجا، تصمیم گیرنده در صورت انتخاب هر گزینه ای، ضرر خواهد کرد ولی شاید، گزینه ای باشد که ضرر وارد بر دیگران را کمینه کند. یعنی منطق تصمیم گیری، که باید بر اساس منافع تصمیم گیرنده باشد، دیگر نفع پایداری برای تصمیم گیرنده نخواهد داشت.
برای این مسئله، مثال های زیادی می توان آورد: وقتی راننده ای سوار بر پیکان، با آگاهی از خطر جاده ای بارانی به امید اینکه اتفاقی نخواهد افتاد، از سرعت ایمن تجاوز کرده و در پیچی کنترل از دست می دهد و بسوی دره سرازیر می شود، حرف زدن از گزینه منطقی تر و بالابردن منافع شخصی و جمعی و ... موضوعیت خود را از دست می دهند. ولی اگر در یک سو کوهی سنگی باشد و در سوی دیگر چادر و محل اتراق (اطراق؟) چند مسافر بخت برگشته، اگر راننده وجدان انسان دوستی داشته باشد، ممکن است له شدن در تصادم با کوه سنگی را به له شدن و له کردن چند نفر دیگر ترجیح دهد. ولی از نظر عقلی، براو نمی توان خرده گرفت اگر چنین نکند، زیرا که برای او تصمیم گیری بر اساس بیشینه کردن منفعت شخصی (اصل اساسی خردگرائی فردگرایانه جامعه مدرن) دیگر ممکن نیست و در هرحال، پایان او نابودی خواهد بود. ولی اگر گزینه اول را انتخاب کند، در غیابش از وی و تصمیم گیری اش تقدیر خواهد شد!
از این موقعیت ها خیلی پیش می آید: صدام در مارس 2003 در مقابل تهدیدات آمریکا و انگلستان چه تصمیم منطقی ای می توانست بگیرد؟ وقتی کار به آنجا رسیده بود که دیگر هیچ راه نجاتی برای خود و دستگاه باقی نمانده بود، او گزینه دوم را انتخاب کرد. اگر گزینه اول را انتخاب کرده بود، شاید اول پسران رعنایش را می کشت و بعد هم خودکشی می کرد و قدرت را به مردم می سپرد تا آمریکا نتواند به یک کشور دمکراتیک حمله کند. در این صورت به این ذلت نمی افتاد و مردم هم به ذلت و جنگ احمقانه قومی کشانده نمی شدند. ولی مسئله اصلی این است که همچون کسی که کار را بدانجا کشانده بود، آن حد از انسانیت را نداشت که در آخرین لحظات قدرتمداری، بخواهد ضرر کشورش را کم کند. در تاریخ هم زورمدارانی که در آخرین حرکت خود، مردم را هم با خود به منجلاب نبرده باشند، فراوان نیستند.
Labels: کلیات
3 Comments:
Saye jaan, moshkele een estedlaal eene ke ye kam asaasesh eeraad daare...eenke chera beye 2 gozine , yekee ro entekhaab kardan va deegari ro na... meeshe goft...aslan chera bekhaym kaari konim ke be 2 gozine bereseem...on ranande meetoone sor'at ro ro'ayat kone va sadam meetoonest khodesh hokomate democratic daashte baashe...fekr konam dar moghaayese ba een eeraad, kheylee on gozine haa haa'eze ahamiyat nabaashan... albate dar morede mesaal SADAM, bayad begam ke kheylee ham nemeeshe goft ke age khodesh kenaar meekeshid, vaz behtar bood... chon moshkele alan IRAQ, naboode reeshe va BASE amooze haaye DEMOCRACY dar keshvareshoone...eenke chetor hamo tahamool konan...chon age USA ham onjaa ro tar kone,,, bazam hameen moshkel hast va bad tar ham...chon eena adat kardan be DICTATOR!!
Salam,
Shoma hamun H.A. Sayeh Nistid? Agha Ma koli eradat darim. Makhsosan Ba sheare Arghavanet kheili hal mikonam.
Diruz Koli vasat comment gozashtam, vaghti Ok kardam error dad va hameye commentam parid.:((
Felan ke oza ye juri nist ke mellat betonan manteghi fekr konan. Baba oon harfhaee ke Mahmud diruz zad, man goftam dige hame chi ro wel mikonan, be harfhaye oon michasban. vali mesle inke oza kheili khafan az ine ke kasi be Mahmud gir bede ya inke Khodeshun khosheshon Miad ke ozaro khafan tar konan ta badan behtar betonan bar khord konan.
Ezat zeyad,
1- bale man khodeshun hastam! :~)
(kidding)
az babate comment-e paride ham sorry, ishaalla dafe ye dige.
2- "aslan chera bekhaym kaari konim ke be 2 gozine bereseem...on ranande meetoone sor'at ro ro'ayat kone va sadam meetoonest khodesh hokomate democratic daashte baashe..."
are, man ham hamin ro goftam ke waghti kar be bazi jaha keshid, dige rawande tasmim-giri nemitune normal bashe. yani taraf naabude, hala mitune be digaran fekr kone, momken ham hast ke bekhad digaran ham ba khodesh nabud shan.
adam hayi ke karo be unja mikeshunan, tabiyi ye ke azashun entezare ziyadi nabayad dasht.
Post a Comment
<< Home